𝗗𝗲 𝗠𝗮𝗻 𝗲𝗻 𝗱𝗲 𝗝𝗼𝗻𝗴𝗲𝗻

Je hebt van die dagen dat je opstaat en denkt: vandaag wordt een goede dag. Je hebt er zin in. Een nieuwe cursus, 'Faciliteren kan je leren'. Klinkt goed, toch? Een nieuwe vaardigheid, nieuwe mensen, een frisse blik. Met dat gevoel stapte ik vanmorgen de auto in. Als een man van 48, met een bak levenservaring en goede intenties.

En dan zet je die eerste stap over de drempel van het cursuslokaal.

Bam.

Alsof er een onzichtbare schakelaar omgaat. De opgebouwde zin maakt in een fractie van een seconde plaats voor een loden spanning die zich in je buik nestelt. De energie in de ruimte voelt plotseling overweldigend. De vriendelijke gezichten van de andere deelnemers veranderen in een jury. En dan komt de aankondiging die je al vreesde: "Laten we beginnen met een voorstelrondje."

Op dat moment neemt de 16-jarige jongen in mij het stuur over. De man van 48 wordt op de achterbank geduwd, monddood gemaakt. Die jongen is panisch. Zijn hoofd is een filmzaal waarin de ene na de andere doemscenario-thriller wordt afgespeeld. 'Wat als je stottert? Wat als ze je raar vinden? Zien ze niet hoe onzeker je bent? Ze lachen je vast uit als je klaar bent.' De radertjes in mijn hoofd draaien overuren, maar ze produceren alleen maar angst.

Toen ik aan de beurt was, kwamen de woorden er hortend en stotend uit. Ik hoorde mezelf praten, maar het was alsof ik naar een vreemde luisterde. Elke hapering was voor de innerlijke criticus een nieuw bewijs: 'Zie je wel, je kunt het niet.' De straf volgde onmiddellijk, in de vorm van een brandend gevoel van schaamte.

De rest van de cursusdag is een waas. Terwijl de docent praatte over werkvormen en groepsprocessen, was ik druk bezig met een oorlog in mijn eigen hoofd. Een gevecht tussen de man die hier wilde leren en de jongen die alleen maar wilde vluchten. Aan het einde van de dag voelde ik me volledig leeg en gedesoriënteerd. Ik wist even niet meer wie ik was. Ben ik die volwassen man, of die doodsbange puber?

Dit is de realiteit van leven met wat men een persoonlijkheidsstoornis noemt. Het is geen label om trots op te zijn. Het is een onzichtbare last, een oude blauwdruk uit het verleden die zich keer op keer afspeelt in het heden. Het meest frustrerende is het gevoel van machteloosheid. Alsof je een passagier bent in je eigen lichaam, bestuurd door de wonden van vroeger. Je kunt er niks aan doen, zo voelt het.

Maar is dat wel helemaal waar?

Als ik er nu op terugkijk, zie ik iets anders. Ik zie een man die, ondanks de oorverdovende angst van die jongen van 16, toch die cursusruimte binnenstapte. Hij is gebleven, ook al was het een gevecht. Hij heeft de dag uitgezeten. En hij is nu moedig genoeg om dit verhaal te delen.

Misschien is dat wel waar de echte 'facilitatie' begint. Niet in het leiden van een groep, maar in het creëren van een beetje ruimte tussen de man en de jongen. Erkennen dat de jongen er is, met al zijn angst en pijn. Hem niet wegduwen, maar hem vertellen dat de man van 48 nu de leiding heeft. En dat die man, zelfs als hij struikelt, elke keer weer opstaat. Vandaag was zwaar, maar ik was er wel. En morgen probeer ik het gewoon opnieuw.